۱۹ بهمن ۱۳۹۰

81 - Kaşgarlı tarafından İlk Türk Dünya Haritası, (1072)






Kaşgarlı Mahmud bin Hüseyin bin Muhammed tarafından yapılan bu harita, onun Divanü Lügat-it-Türk, Bağdat Halifesi yararına 1072 (AD) yayınlanan bir bilimsel çalışma yer aldı. It is the first world map of Turkish origin known in history, and is preserved at the General National Library ( Millet Genel Kütüphanesi ) in Istanbul. Tarihte bilinen Türk kökenli ilk dünya haritasını ve İstanbul Umum Milli Kütüphanesi (Millet Genel Kütüphanesi) olarak korunuyor. It is presented on a stamp issued in 1972, on the occasion of the map's nine-hundredth birthday. Bu harita dokuz yüzüncü doğum günü vesilesiyle, 1972 yılında çıkarılan pul olarak sunulmaktadır.


The map is oriented with the east on top (but is shown here with north on top) and centres on the Turkic areas in Central Asia, which include Kashgar, the birth-place of Kashgari. Harita üzerinde doğu yönlendirilir (ama üstüne kuzey burada gösterilir) ve Kaşgar'da, Kaşgarlı doğuşu yerinde de Orta Asya Türk alanları, ilgili merkezleri. The map scale is reduced towards the edges of the map. Harita ölçeği haritanın kenarlarına doğru azalır. The geographical features are colour-coded thus: Coğrafi özellikleri dolayısıyla renk kodlu şunlardır:

•Blue – rivers Mavi - nehirler
•Green – seas Yeşil - denizler
•Light yellow – deserts Açık sarı - çölleri
•Red – mountains Kırmızı - dağlar
•Yellow – cities, countries, lands and peoples Sarı - şehirler, ülkeler, topraklar ve halklar
This map was taken from the excellent stamp website mentioned in the previous post, and is overlaid with numbers 1-24 to indicate references to (mostly) real places . Bu harita daha önceki yazı sözü mükemmel damga sitesinden alınmıştır ve (çoğunlukla) gerçek mekanlarda yapılan referansları belirtir numaraları 1-24 ile üzerlenir. Which are: Hangi şunlardır:
1.Bulgaria (judging by its location, probably the so-called Wolga-Bulgaria rather than present-day Bulgaria) Bulgaristan (konumuna göre yargılamak, muhtemelen Wolga-Bulgaristan sözde ziyade günümüz Bulgaristan)
2.Caspian Sea Hazar Denizi
3.'Rus' (Russia) 'Rus' (Rusya)
4.Alexandria İskenderiye
5.Egypt Mısır
6.Tashkent Taşkent
7.Japan (surrounded by a green semicircle) Japonya (yeşil bir yarım daire ile çevrili)
8.China (with water to the west) Çin (batısında su ile)
9.Balasagun (now in Kyrgyzstan, then the 'centre of the world') Balasagun (şimdi Kırgızistan'da, daha sonra 'dünyanın merkezi')
10.Kashgar (the map-maker's birthplace) Kaşgar (harita yapımcısı doğum yeri)
11.Samarqand Semerkand
12.Iraq Irak
13.Azerbaijan Azerbeycan
14.Yemen Yemen
15.East Somalia Doğu Somali
16.East Sahara Doğu Sahara
17.Ethiopia Etiyopya
18.North Somalia Kuzey Somali'ye
19.Indus İndus
20.Hindustan Hindistan
21.Ceylon (Adam's Peak or Jebel Serandib, indicated by the red dot on the south of the island, supposedly is where Adam was exiled to after being kicked out of Paradise) Seylan (Âdem Tepesi veya Jebel Serandib Adam Cennetin kovulmaktadırlar sonra sürgün edildi nerede Sözümona, adanın güneyinde kırmızı nokta ile gösterilir)
22.Kashmir Keşmir
23.Gog and Magog (Biblical/legendary land walled off from the world by a mountain range) Yecüc ve Mecüc (bir dağ tarafından dünyanın efsanevi / İncil kara duvarlı kapalı)
24.The World-Encircling Sea Dünya Kuşatan

۱۷ بهمن ۱۳۹۰

BEĞDİLİ BOYU

BEĞDİLİ BOYU
Oğuz Kağan Destanı'na göre Oğuzların 24 boyundan biri ve Kaşgarlı Mahmud'a göre Divân-ı Lügati't-Türk'deki yirmi iki Oğuz bölüğünden yedincisi; "Begtili"lerdir. Belgeleri şudur : [1] diye tanımladığı bir Oğuz boyudur. Boz-Oklar'a mensup olarak Beg-Dili, Beğdili şeklinde de ifade edilmiştir. Zamanla bu kavram bazı yazılı eserlerde Baydili-Baydilli-Beğdili-Beğdi​lü-Beğdilli-Beğdillü-Beydili-B​eydilli-Badılı-Badıllı-Badilli​ şekillerini almıştır. Begtili boyunun ongunları altın kartaldır. Kuzey orta Anadolu bölgesinde Beğdilī isminde çok yerleşim yerlerine bulunur. Günümüz Azerbaycan'da da Beydili ve Beydilli isminde iki yer vardır. Kuzeydoğu İran'da da Astarābād'da Atrak ve Rūd-e Gorgān nehirleri arasında Gökleng Beğdili (Čāqū Beğdili de denilir.) isminde yerleşim yeride vardır. Bunların alt oymakları Pank, Aman-Koca (Aman-Ḵōja), Boran (Borān) ve Kareşmaz (Qarešmaz) olarak adlandırılır[2]. Pierre Oberling'e göre, güney İran'da iki küçük Bigdeli boyu Kaşkaylar birliğindeki Kaşküli (Keşkölli) kabilesine aittir[3]. Beğdili boyu, Selçuklular'la birlikte 5. ila 11. yüzyılları arasında İran ve Anadolu'nun fethinde büyük rol oynamıştır. Diğerleri de 7. ila 13. yüzyılları arasında Moğol istilasından kaçmışlar, olasılıkla Suriye'ye ulaşmışlar ve Memluklar ile güçlerini birleştirdikleri görülmüştür. Beğdili boyu Suriye'den güney ve doğu Anadolu'ya ve daha sonra İran'a yayılan Akkoyunlu ve Safeviler altında bazı önemli bir konuma sahip olmuşlardır. Ayrıca, Harezmşahlar Devleti Beğdilli boyuna mensup Kutbuddin Muhammed Harezmşah tarafından kurulmuştur. 8. ila 14. yüzyılın ikinci yarısında Beğdili boyu Taşkun Oğulları komutası altında varlık göstermiştir. 9. ila 15. ve 11. ila 17. yüzyılları arasında Halep ve Diyarbakır arasındaki bölgede en iyi mera'da büyük bir Beğdili topluluğu yaşamıştır. 11. ila 17. yüzyıllar arasında yaşamış olan bu ilk 12.000 çadırlı Halep Türkmenlerinin olduğu tahmin edilir. 10. ila 16. yüzyılda başka bir topluluk da Sivas ve Malatya arasındaki bölgeye yerleşmiş ve bazıları daha sonra güneye doğru Rakka civarına geçmiştir[4]. 10. ile 16. yüzyıla ait Osmanlı vergi kayıtlarında 23 Beğdilī yer adı görülür. Alevi Begtili boyunun 716`da Sivas`ın hafik ilçesine bağlı bir köy olarak kurulmuş. Köy yaşlılarının dediklerine bakarak 680 göktürk savaşlarından kaçarak bu bölgeye yerleşmişlerdir[kaynak belirtilmeli]. Bilindiği gibi birçok olaylar yaşayan begtili boyu şuan az bir nüfus olarak yaşamını devam ettirmektedir. Türkiye genelinde Alevi begtili boyuna bağlı 400`ün üzerinde köy ve aynı isimde 7 tane beydili köyü vardır.[kaynak belirtilmeli] Ayrıca Hacıbektaş' da yoğun olarak beydili mensupları diğer bölgedekiler gibi sünnileşmeden ( bazı köyleri hariç Barak,Hıdırlar, Killik, Hırkatepesidelik, Sadık, Avuç,Kayı, Mikail, Çiğdem, Kargın, Hasanlar, Tatar, Vb.) asimile olmadan kalabilmiştir. Irak Kerkük türkmenleri ve Suriye`nin bazı köylerinin begtili boyundan olduğu söylenilmektedir. Günümüzde Beydili boyuna mensup Tokar Almus Hubyar Köyündeki Hubyar lılar geleneksel Alevi - Türkmen kültürünü en orijinal haliyle yaşamaktadırlar. Aynı şekilde Hubyar Köyünde bulunan Hubyar Sultan Ocağına bağlı tüm köylerde ( yaklaşık 200 köy dür ) Alevi Türkmen olarak asimile olmadan günümüze kadar gelebilmişlerdir.[