محمداکبرقرغانیM.AKBER KORGANİ
۰۹ اسفند ۱۳۸۹
۰۱ اسفند ۱۳۸۹
عبدالکریم آیدنگ شاعر ونویسنده
عبدالکریم آیدنگ فرزند یازی درسال 1325 هجری شمسی در ولایت بادغیس قریه ماری چاق دریک خانواده علم پرور چشم به جهان گشود. دوره ابتدائی را در همان قریه تا صنف 6 ادامه داده و جهت اموزش در حربی لیسه کابل انتخاب و وارد ان لیسه میگردد . در سال 1345 از حربی بنوونحی کابل به درجه 12 پاس فارغ گردید.و وارد اکادمی تخنیک میگردد . درسال 1348 از اکادمی حربی بنوونحی به درجه دوهم برید من فارغ التحصیل کردیده و در فرقه 8 قطعه دافع هوای جذب نظام میگردد . وبعدا در فرقه 17 شهر هرات ایفا وظیفه نموده است . در همان وقت ها بعد سپری نمودن دوره کانکور جهت ادامه تحصیلات به شهر پینزه اتحاد جمایر شوری سابق ره سپارمیشود . بعد از سه سال بار دیگر به کشور بازگشته وتا درجه دگروالی در اردوی افغانستان در بخشهای مختلاف ایفا وظیفه مینماید . از انجایکه آیدنگ به شعر ونویسندگی علاقه وافری داشت از همان دوران کودکی به سرودن اشعار و مقالا ت پرداخت و در رکاب اساتید هنر وشعر افغانستان همراه بوده است اشعار ومقالات آیدنگ در مجلات گوراش , گونش و ملیت های براد و مجلات خارجی به چاپ رسیده است . نمونه شعر عبدالكريم ايدنگ
اي خدايا ! من بوگون بيچاره بولدوم نيله يين
گل وطندان آيريليب آواره بولدوم نيله يين
بير آچيلغان گل ايديم من خاره بولدوم نيله يين
بي گره ك دالديم مگر بيكاره بولدوم نيله يين
Shir Mohammad Bayat
عبدالکریم آیدنگ فرزند یازی درسال 1325 هجری شمسی در ولایت بادغیس قریه ماری چاق دریک خانواده علم پرور چشم به جهان گشود. دوره ابتدائی را در همان قریه تا صنف 6 ادامه داده و جهت اموزش در حربی لیسه کابل انتخاب و وارد ان لیسه میگردد . در سال 1345 از حربی بنوونحی کابل به درجه 12 پاس فارغ گردید.و وارد اکادمی تخنیک میگردد . درسال 1348 از اکادمی حربی بنوونحی به درجه دوهم برید من فارغ التحصیل کردیده و در فرقه 8 قطعه دافع هوای جذب نظام میگردد . وبعدا در فرقه 17 شهر هرات ایفا وظیفه نموده است . در همان وقت ها بعد سپری نمودن دوره کانکور جهت ادامه تحصیلات به شهر پینزه اتحاد جمایر شوری سابق ره سپارمیشود . بعد از سه سال بار دیگر به کشور بازگشته وتا درجه دگروالی در اردوی افغانستان در بخشهای مختلاف ایفا وظیفه مینماید . از انجایکه آیدنگ به شعر ونویسندگی علاقه وافری داشت از همان دوران کودکی به سرودن اشعار و مقالا ت پرداخت و در رکاب اساتید هنر وشعر افغانستان همراه بوده است اشعار ومقالات آیدنگ در مجلات گوراش , گونش و ملیت های براد و مجلات خارجی به چاپ رسیده است . نمونه شعر عبدالكريم ايدنگ
اي خدايا ! من بوگون بيچاره بولدوم نيله يين
گل وطندان آيريليب آواره بولدوم نيله يين
بير آچيلغان گل ايديم من خاره بولدوم نيله يين
بي گره ك دالديم مگر بيكاره بولدوم نيله يين
Shir Mohammad Bayat
۲۹ بهمن ۱۳۸۹
۱۹ بهمن ۱۳۸۹
هاسی ایله دولت گلسه
یاغشی بیلن اوزان گلار
هایسی ایله محنت گلسه
تؤ ره بیلن توزان گلار
{ نقل }
دولت ایله گلار بولسه باشدان برون اوزان گلار
دولت ایلدن گیدر بولسه مُلا بیلن توزان گلار
{ مخدوم قُلی فراغی }
غریب لیق آدم ئولدیر مز
ئولدیر مسه ده گولدورمز
{ نقل }
غریب لیق بی اجل آدم ئولدیر مز ئولدیر مسه دیریلیکده گولدیر مز
{مخدوم قلی فراغی}
ایل بیله گلان طویدیر بایرام
{ نقل }
غوچ یگیده طویدیر بایرام هر ایش ایش گلسه ایل بیلانی
{ مخدوم قلی فراغی }
سرچه دن غورقان داری اکمز
{ نقل }
سرچه دن غورقان اکمز داری سنبل لارینگ بولار پری
هجوم ایلار با رچه آری غابات گلسه بال بیلانی
{ مخدوم قلی فراغی }
تو کل نر بولار اندیشه مایه
{ نقل }
یاغشی یگیت یول یتیر مز جهد قسمت دان کوپ گتر مز
مونگ قایغی بیر ایش بیتیر مز تو کل نر بهم ادر
{ مخدوم قلی فراغی }
گو یجلی بیله دالاشمه
یوو ریک بیله یاریشه
{ نقل }
مخدوم قلی گویجلی بیله دالاشمانگ خیری غویوب شر ایشلره اولاشمانگ
{ مخدومقلی فراغی }
یاغشی بیلن اوزان گلار
هایسی ایله محنت گلسه
تؤ ره بیلن توزان گلار
{ نقل }
دولت ایله گلار بولسه باشدان برون اوزان گلار
دولت ایلدن گیدر بولسه مُلا بیلن توزان گلار
{ مخدوم قُلی فراغی }
غریب لیق آدم ئولدیر مز
ئولدیر مسه ده گولدورمز
{ نقل }
غریب لیق بی اجل آدم ئولدیر مز ئولدیر مسه دیریلیکده گولدیر مز
{مخدوم قلی فراغی}
ایل بیله گلان طویدیر بایرام
{ نقل }
غوچ یگیده طویدیر بایرام هر ایش ایش گلسه ایل بیلانی
{ مخدوم قلی فراغی }
سرچه دن غورقان داری اکمز
{ نقل }
سرچه دن غورقان اکمز داری سنبل لارینگ بولار پری
هجوم ایلار با رچه آری غابات گلسه بال بیلانی
{ مخدوم قلی فراغی }
تو کل نر بولار اندیشه مایه
{ نقل }
یاغشی یگیت یول یتیر مز جهد قسمت دان کوپ گتر مز
مونگ قایغی بیر ایش بیتیر مز تو کل نر بهم ادر
{ مخدوم قلی فراغی }
گو یجلی بیله دالاشمه
یوو ریک بیله یاریشه
{ نقل }
مخدوم قلی گویجلی بیله دالاشمانگ خیری غویوب شر ایشلره اولاشمانگ
{ مخدومقلی فراغی }
هاسی ایله دولت گلسه
یاغشی بیلن اوزان گلار
هایسی ایله محنت گلسه
تؤ ره بیلن توزان گلار
{ نقل }
دولت ایله گلار بولسه باشدان برون اوزان گلار
دولت ایلدن گیدر بولسه مُلا بیلن توزان گلار
{ مخدوم قُلی فراغی }
غریب لیق آدم ئولدیر مز
ئولدیر مسه ده گولدورمز
{ نقل }
غریب لیق بی اجل آدم ئولدیر مز ئولدیر مسه دیریلیکده گولدیر مز
{مخدوم قلی فراغی}
ایل بیله گلان طویدیر بایرام
{ نقل }
غوچ یگیده طویدیر بایرام هر ایش ایش گلسه ایل بیلانی
{ مخدوم قلی فراغی }
سرچه دن غورقان داری اکمز
{ نقل }
سرچه دن غورقان اکمز داری سنبل لارینگ بولار پری
هجوم ایلار با رچه آری غابات گلسه بال بیلانی
{ مخدوم قلی فراغی }
تو کل نر بولار اندیشه مایه
{ نقل }
یاغشی یگیت یول یتیر مز جهد قسمت دان کوپ گتر مز
مونگ قایغی بیر ایش بیتیر مز تو کل نر بهم ادر
{ مخدوم قلی فراغی }
گو یجلی بیله دالاشمه
یوو ریک بیله یاریشه
{ نقل }
مخدوم قلی گویجلی بیله دالاشمانگ خیری غویوب شر ایشلره اولاشمانگ
{ مخدومقلی فراغی }
یاغشی بیلن اوزان گلار
هایسی ایله محنت گلسه
تؤ ره بیلن توزان گلار
{ نقل }
دولت ایله گلار بولسه باشدان برون اوزان گلار
دولت ایلدن گیدر بولسه مُلا بیلن توزان گلار
{ مخدوم قُلی فراغی }
غریب لیق آدم ئولدیر مز
ئولدیر مسه ده گولدورمز
{ نقل }
غریب لیق بی اجل آدم ئولدیر مز ئولدیر مسه دیریلیکده گولدیر مز
{مخدوم قلی فراغی}
ایل بیله گلان طویدیر بایرام
{ نقل }
غوچ یگیده طویدیر بایرام هر ایش ایش گلسه ایل بیلانی
{ مخدوم قلی فراغی }
سرچه دن غورقان داری اکمز
{ نقل }
سرچه دن غورقان اکمز داری سنبل لارینگ بولار پری
هجوم ایلار با رچه آری غابات گلسه بال بیلانی
{ مخدوم قلی فراغی }
تو کل نر بولار اندیشه مایه
{ نقل }
یاغشی یگیت یول یتیر مز جهد قسمت دان کوپ گتر مز
مونگ قایغی بیر ایش بیتیر مز تو کل نر بهم ادر
{ مخدوم قلی فراغی }
گو یجلی بیله دالاشمه
یوو ریک بیله یاریشه
{ نقل }
مخدوم قلی گویجلی بیله دالاشمانگ خیری غویوب شر ایشلره اولاشمانگ
{ مخدومقلی فراغی }
۱۶ بهمن ۱۳۸۹
نور محمد عندلیب
ترکمن ادبیات نینگ تاریخینده یالقمیلی یلدوز لرنینگ بیرهگی نور محمد عندلیب دیر . نور محمد عندلیب نگ انه دان بولان و دوغیلان ییل نینگ باره سیندههنوزه چنلی دقیق و کسگیت لیجی معلومات اله گیلان یوق . یونه شونده دام (1711 – 1710) نجی میلادی ییل لرده د نیا غه اینان دیر دیلیب چاق ادیلیار . اما شاعر ینگ دوغیلان ییلینی ایرکی دوره . ده گیشلی بولان معلومات لرینگ باردیغنی نطره توویپ عالم لر اونونگ دوغیلان سنه سینی تخمینا (1660 ) نجی م ییل دیپ حساب اتمه گی معقول بیلیپ دیرلر .نورمحمد عندلیپ اوزی نینگ بای دوره دیجی لیک ادبی میراثی بیلن ترکمن ادبیات نینگ تاریخینده یتمه جک ایزغالدیران سوزاستادی دیر.شاعر اورگنج ولایتی نینگ ترکمنستانینگ کهنه اور گنج لنین رایون لری واس بوله گی نینگ قارامازی دیین یرینده یاشان ترکمن لردان بولان سید محمد استادینگ مشغله سینده دو غیلیب دیرلر.عندلیب نگ هم بابه اجداد لری شول گوچمن لرنگ آراسینده بولیب اول هم شول یرده یرلشیپ غالیب دیر .نور محمد عندلیب مشغله دور موشی نیرده اوقاند یغی . علم درجه سی باره سینده تحقیق معلومات لریوق . اما اونونگ اثرلرینی اوقانینگ ده اوز وقت وزمانینگ اینگ علملی عالمی بولیب عرب وفارس دیل لرینی کم سیز بیلیان کیشی اکن. عندلیبی گوندو غارادبیاتینی بوتین لایین اوز لشدیرن شاعر بولاندیغینی بیلمک بولیور. نور محمد عندلیب نگ اصلی کسب وکاری . کمال وهنری باره سینده آنیق و دقیق معلومات بولماسه ده (چیقر ) دیین شعری اونونگ دهقانچیلیق بیلن یقین دان غتناشیقده و مشغولاندلغینی گورکزیار. نور محمد عندلیب ترکمن ادبیات تاریخینده قلمینی اینگ اوندوملی ایشله دان. و ترکمن ادبیاتینه سالداملی غوشانجینی غوشان چپرسوزاستاد لرینگ بیری دیر. اول آنچمه لیریکی شعر لردان باشقه دام (اوغوزنامه ) (رساله نسیمی ) "سعدوقاص"وشول سطرلرینگ اییه سی طرفیندان اوستی آچیلان <قصه فرعون> اثری نینگ وهمده "لیلی ومجنون" <یوسف زلیخا> <بابا روشن> <زین العرب> داستان لرنینگ مولف و یازیجی سی دیر . شاعر ینگ دینگه قصه بیلن یازیلان " ملکه مهرنگار " اثر ی اون ایکی نجی عصرده یاشان احمدجامینگ فارسی دیلینده دورا دان شعر لریندان ترکمن دیلینه گیچران ترجمه لری هم بار. شاعر اوزاق مدت لی عمری نینگ ایچینده شویله بیربای ادبی میراث لری دوراتمک لیک بیلن دینگه اوز انه دیل و ادبیاتینی ئوسدیرمان بلکم ایسم اونی بارها باییقدیریپ دیر.یوقرده یادلاپ گیچمزیالی شاعرینگ دقیق ودولی صورتده انه دان بولان ییلی معلوم بولمیشی یادلاپ گیچمزیالی شاعرینگ دقیق و دولی صورتده انه دان بولان ییلی معلوم بولمیشی یالی آرا دان چیقان یالی آرا دان چیقان ییل لری هم آنیق ودقیق صورتده بللی ومعلوم دال .شاعرینگ اوزاق عمرسوراندیگی(60) ییل توراگی عمرسریپ یاشاپ دنیا دان ئوتان دیگی باره ده خلق آراسینده گوررینگ لر یوق دال . شاعر دان شویله بیر قیمت بها اثرلرینگ غالاندیغی هم اونونگ اوزاق مدت لی عمرسوران لیگیندان شاهد لیق بیریور.خلق اراسینده (60) یاش لرینده دنیا دان ئوتان لیگی حقینداکی بیرلیون گوررینگ لردان چن وحقیقت توتیکیپ آیدیلان صورتنده عندلیپ نگ تخمینا (1770)نجی ییل لرده آرا دان چیقاندیغینی آیدماق ممکن.
ترکمن ادبیات نینگ تاریخینده یالقمیلی یلدوز لرنینگ بیرهگی نور محمد عندلیب دیر . نور محمد عندلیب نگ انه دان بولان و دوغیلان ییل نینگ باره سیندههنوزه چنلی دقیق و کسگیت لیجی معلومات اله گیلان یوق . یونه شونده دام (1711 – 1710) نجی میلادی ییل لرده د نیا غه اینان دیر دیلیب چاق ادیلیار . اما شاعر ینگ دوغیلان ییلینی ایرکی دوره . ده گیشلی بولان معلومات لرینگ باردیغنی نطره توویپ عالم لر اونونگ دوغیلان سنه سینی تخمینا (1660 ) نجی م ییل دیپ حساب اتمه گی معقول بیلیپ دیرلر .نورمحمد عندلیپ اوزی نینگ بای دوره دیجی لیک ادبی میراثی بیلن ترکمن ادبیات نینگ تاریخینده یتمه جک ایزغالدیران سوزاستادی دیر.شاعر اورگنج ولایتی نینگ ترکمنستانینگ کهنه اور گنج لنین رایون لری واس بوله گی نینگ قارامازی دیین یرینده یاشان ترکمن لردان بولان سید محمد استادینگ مشغله سینده دو غیلیب دیرلر.عندلیب نگ هم بابه اجداد لری شول گوچمن لرنگ آراسینده بولیب اول هم شول یرده یرلشیپ غالیب دیر .نور محمد عندلیب مشغله دور موشی نیرده اوقاند یغی . علم درجه سی باره سینده تحقیق معلومات لریوق . اما اونونگ اثرلرینی اوقانینگ ده اوز وقت وزمانینگ اینگ علملی عالمی بولیب عرب وفارس دیل لرینی کم سیز بیلیان کیشی اکن. عندلیبی گوندو غارادبیاتینی بوتین لایین اوز لشدیرن شاعر بولاندیغینی بیلمک بولیور. نور محمد عندلیب نگ اصلی کسب وکاری . کمال وهنری باره سینده آنیق و دقیق معلومات بولماسه ده (چیقر ) دیین شعری اونونگ دهقانچیلیق بیلن یقین دان غتناشیقده و مشغولاندلغینی گورکزیار. نور محمد عندلیب ترکمن ادبیات تاریخینده قلمینی اینگ اوندوملی ایشله دان. و ترکمن ادبیاتینه سالداملی غوشانجینی غوشان چپرسوزاستاد لرینگ بیری دیر. اول آنچمه لیریکی شعر لردان باشقه دام (اوغوزنامه ) (رساله نسیمی ) "سعدوقاص"وشول سطرلرینگ اییه سی طرفیندان اوستی آچیلان <قصه فرعون> اثری نینگ وهمده "لیلی ومجنون" <یوسف زلیخا> <بابا روشن> <زین العرب> داستان لرنینگ مولف و یازیجی سی دیر . شاعر ینگ دینگه قصه بیلن یازیلان " ملکه مهرنگار " اثر ی اون ایکی نجی عصرده یاشان احمدجامینگ فارسی دیلینده دورا دان شعر لریندان ترکمن دیلینه گیچران ترجمه لری هم بار. شاعر اوزاق مدت لی عمری نینگ ایچینده شویله بیربای ادبی میراث لری دوراتمک لیک بیلن دینگه اوز انه دیل و ادبیاتینی ئوسدیرمان بلکم ایسم اونی بارها باییقدیریپ دیر.یوقرده یادلاپ گیچمزیالی شاعرینگ دقیق ودولی صورتده انه دان بولان ییلی معلوم بولمیشی یادلاپ گیچمزیالی شاعرینگ دقیق و دولی صورتده انه دان بولان ییلی معلوم بولمیشی یالی آرا دان چیقان یالی آرا دان چیقان ییل لری هم آنیق ودقیق صورتده بللی ومعلوم دال .شاعرینگ اوزاق عمرسوراندیگی(60) ییل توراگی عمرسریپ یاشاپ دنیا دان ئوتان دیگی باره ده خلق آراسینده گوررینگ لر یوق دال . شاعر دان شویله بیر قیمت بها اثرلرینگ غالاندیغی هم اونونگ اوزاق مدت لی عمرسوران لیگیندان شاهد لیق بیریور.خلق اراسینده (60) یاش لرینده دنیا دان ئوتان لیگی حقینداکی بیرلیون گوررینگ لردان چن وحقیقت توتیکیپ آیدیلان صورتنده عندلیپ نگ تخمینا (1770)نجی ییل لرده آرا دان چیقاندیغینی آیدماق ممکن.
۱۳ بهمن ۱۳۸۹
OĞUZLAR
Bozoklar ve Üçoklar ]
Bu boyların Bozoklar ve Üçoklar olarak ikiye bölünmesi ise daha sonradır. Bu iki ana kol arasında çıkan anlaşmazlıklar, boyların bir kısmının batıya göçmesine neden oldu, bir kısmı da Göktürk Devleti'nin kurulması ve Ötüken'i işgali nedeniyle batıya göçmüştür(6.yy). Kalanlar Göktürk egemenliği altına girmiştir.
630'da ilk Göktürk devletinin zayıflayıp Çin kontrolü altına girmesiyle tekrar birleşmeye başlamışlarsa da İkinci Doğu Göktürk Devleti kurulunca fazla direniş gösteremeden tekrar egemenlik altına girdiler[kaynak belirtilmeli]. (7. yüzyıl sonları). 745 yılında İkinci Doğu Göktürk Devleti de yıkılınca batıya ve Çin'e göçmüş birçok Oğuz Boyu da Ötüken'e geri dönerek Kutluk Bilge Kağan'ın kurduğu Uygur Devleti çatısı altında birleşti. Altaylar'ın batısındaki ve Tanrı Dağları bölgesindeki Oğuz toplulukları ise Gök Türklerin batı kolu olan Türgiş ya da Türkeş Kağanlığına bağlı olarak varlıklarını sürdürdüler. 760'lı yıllarda bölgeyi ele geçiren Karluk boyunun kurduğu devlette yer aldılar. Bu boyun öncülüğünde Yağma ve Çiğil boylarının da katılımıyla kurulan Karahanlı Devleti içinde Oğuz boyları da vardı. 10. yüzyılda Hazar Denizi'nin doğusunda Oğuz Yabgu önderliğinde ilk devletlerini kurdular[kaynak belirtilmeli]. 1000 yılında Kıpçaklar tarafından yıkılan bu devletten sonra Oğuzlar ikiye bölündü, bir kısmı kuzeye giderek bugünkü Kırım, Kazak, Bulgar ve Tatarların atası oldular; bir kısmı da Selçuk bey önderliğinde güneye indiler, İslamı kabul edip İslâm orduları hizmetine girdiler. Doğu'daki Oğuz kitlelerinin tarihi başka yönde gelişti. 840 yılında Uygur Devleti Kırgızlar tarafından yıkılınca Oğuzların asıl büyük göçü başladı ve Asya'nın dört bir tarafına ama daha çok kitleler halinde batıya göçtüler ve öteki kandaş boylarla birleştiler.
Oğuz kitleleri içinde Kınık boyundan olup, ataları Selçuk'un adından ötürü Selçuklular olarak anılmaya başlayan bir kol Tuğrul Bey önderliğinde 1038 yılında Irak ve İran'da Büyük Selçuklu İmparatorluğunu kurdu. Etrafta dağınık yaşayan diğer Türk boyları da bu İmparatorluğa katıldı[kaynak belirtilmeli]. 1040'da Merv yakınlarındaki Dandanakan Savaşı'nda Gaznelileri yendiler.
Selçuklu egemenliği İran, Horasan, Merv, Irak, Suriye, Güney Kafkasya ve Anadolu'da bir asırdan fazla sürdü. Son büyük sultanları Sencer'in 1141'de Semerkant ile Buhara arasında bulunan Katavan mevkiinde Moğol kökenli Karahıtaylılar'a yenilmesi ile devlet çözülmeye başladı. 1153'te kuzeydoğudan gelen Karahıtaylar ve Karluklar tarafından imparatorluk yıkılınca Oğuzlar dağıldı. Dağılan bu boyların kimi Harzemşahlara bağlandı, kimi Horasan'a, Kirman'a göçtü[kaynak belirtilmeli], kimileri de daha batıya gidip Irak'a, Suriye'ye yerleşti[kaynak belirtilmeli], kimileri de Anadolu Selçuklu Devleti 'ne katıldı. Bunlardan sonra kurulan Akkoyunlu, Karakoyunlu, Safevi Devletleri, Alemdarlar, Anadolu beylikleri, Osmanlı İmparatorluğu, Suriye, Irak ve Azerbaycan'da çeşitli beyliklerde de Oğuz Kağan Destanı mevcuttu.
Göktürkler ve Oğuzlar Vergi memuruna Amga (veya Imga) derlerdi, ve devlet kasasınada Aglık.
Bu boyların Bozoklar ve Üçoklar olarak ikiye bölünmesi ise daha sonradır. Bu iki ana kol arasında çıkan anlaşmazlıklar, boyların bir kısmının batıya göçmesine neden oldu, bir kısmı da Göktürk Devleti'nin kurulması ve Ötüken'i işgali nedeniyle batıya göçmüştür(6.yy). Kalanlar Göktürk egemenliği altına girmiştir.
630'da ilk Göktürk devletinin zayıflayıp Çin kontrolü altına girmesiyle tekrar birleşmeye başlamışlarsa da İkinci Doğu Göktürk Devleti kurulunca fazla direniş gösteremeden tekrar egemenlik altına girdiler[kaynak belirtilmeli]. (7. yüzyıl sonları). 745 yılında İkinci Doğu Göktürk Devleti de yıkılınca batıya ve Çin'e göçmüş birçok Oğuz Boyu da Ötüken'e geri dönerek Kutluk Bilge Kağan'ın kurduğu Uygur Devleti çatısı altında birleşti. Altaylar'ın batısındaki ve Tanrı Dağları bölgesindeki Oğuz toplulukları ise Gök Türklerin batı kolu olan Türgiş ya da Türkeş Kağanlığına bağlı olarak varlıklarını sürdürdüler. 760'lı yıllarda bölgeyi ele geçiren Karluk boyunun kurduğu devlette yer aldılar. Bu boyun öncülüğünde Yağma ve Çiğil boylarının da katılımıyla kurulan Karahanlı Devleti içinde Oğuz boyları da vardı. 10. yüzyılda Hazar Denizi'nin doğusunda Oğuz Yabgu önderliğinde ilk devletlerini kurdular[kaynak belirtilmeli]. 1000 yılında Kıpçaklar tarafından yıkılan bu devletten sonra Oğuzlar ikiye bölündü, bir kısmı kuzeye giderek bugünkü Kırım, Kazak, Bulgar ve Tatarların atası oldular; bir kısmı da Selçuk bey önderliğinde güneye indiler, İslamı kabul edip İslâm orduları hizmetine girdiler. Doğu'daki Oğuz kitlelerinin tarihi başka yönde gelişti. 840 yılında Uygur Devleti Kırgızlar tarafından yıkılınca Oğuzların asıl büyük göçü başladı ve Asya'nın dört bir tarafına ama daha çok kitleler halinde batıya göçtüler ve öteki kandaş boylarla birleştiler.
Oğuz kitleleri içinde Kınık boyundan olup, ataları Selçuk'un adından ötürü Selçuklular olarak anılmaya başlayan bir kol Tuğrul Bey önderliğinde 1038 yılında Irak ve İran'da Büyük Selçuklu İmparatorluğunu kurdu. Etrafta dağınık yaşayan diğer Türk boyları da bu İmparatorluğa katıldı[kaynak belirtilmeli]. 1040'da Merv yakınlarındaki Dandanakan Savaşı'nda Gaznelileri yendiler.
Selçuklu egemenliği İran, Horasan, Merv, Irak, Suriye, Güney Kafkasya ve Anadolu'da bir asırdan fazla sürdü. Son büyük sultanları Sencer'in 1141'de Semerkant ile Buhara arasında bulunan Katavan mevkiinde Moğol kökenli Karahıtaylılar'a yenilmesi ile devlet çözülmeye başladı. 1153'te kuzeydoğudan gelen Karahıtaylar ve Karluklar tarafından imparatorluk yıkılınca Oğuzlar dağıldı. Dağılan bu boyların kimi Harzemşahlara bağlandı, kimi Horasan'a, Kirman'a göçtü[kaynak belirtilmeli], kimileri de daha batıya gidip Irak'a, Suriye'ye yerleşti[kaynak belirtilmeli], kimileri de Anadolu Selçuklu Devleti 'ne katıldı. Bunlardan sonra kurulan Akkoyunlu, Karakoyunlu, Safevi Devletleri, Alemdarlar, Anadolu beylikleri, Osmanlı İmparatorluğu, Suriye, Irak ve Azerbaycan'da çeşitli beyliklerde de Oğuz Kağan Destanı mevcuttu.
Göktürkler ve Oğuzlar Vergi memuruna Amga (veya Imga) derlerdi, ve devlet kasasınada Aglık.
AFGANİSTAN'LI TÜRKMEN ŞAİRLERİ ANTOLOJİSİ
Mehmet Emin YURDAKUL'UNBırak beni haykırayım, susarsam sen matem etUnutma ki şairleri haykırmayan bir milletSevenleri toprak olmuş öksüz çocuk gibidirAfganistan Türkmen'lerinin duygu ve düşüncelerini, çektikleri sıkıntıları, uğradıkları zulümleri ve haksızlıkları, din ve dünya görüşlerini, genel anlamda Türklük özel anlamda Türkmenlik ile ilgili kaygılarını velhasılı her yönüyle yaşayan Afganistan Türkmenlerini, yine onların haykıran sesi şairlerinin dilinden bulacağınızı ümit ediyoruz. Yazar: Rıdvan Öztürk Yayınevi: Çizgi Kitabevi YayınlarıYayın Yılı: 2010, Yayın Yeri: Konya ISBN No: 9786055999995Betler: 384 bet, 14 x 20 cm
Dil: Türkçe
Mehmet Emin YURDAKUL'UNBırak beni haykırayım, susarsam sen matem etUnutma ki şairleri haykırmayan bir milletSevenleri toprak olmuş öksüz çocuk gibidirAfganistan Türkmen'lerinin duygu ve düşüncelerini, çektikleri sıkıntıları, uğradıkları zulümleri ve haksızlıkları, din ve dünya görüşlerini, genel anlamda Türklük özel anlamda Türkmenlik ile ilgili kaygılarını velhasılı her yönüyle yaşayan Afganistan Türkmenlerini, yine onların haykıran sesi şairlerinin dilinden bulacağınızı ümit ediyoruz. Yazar: Rıdvan Öztürk Yayınevi: Çizgi Kitabevi YayınlarıYayın Yılı: 2010, Yayın Yeri: Konya ISBN No: 9786055999995Betler: 384 bet, 14 x 20 cm
Dil: Türkçe
اشتراک در:
پست‌ها (Atom)