۲۵ آذر ۱۳۹۰

İL GEÇER

ایل گچر
گیل ای کونگلم مغرور بولمه دنیاغه گونلار گچر آیلار گچر ییل گچر
بلبل دک مست بولیپ اوچرسام باغه باغلارگچربوستان گچرگل گچر
بول فانی دنیا دیر بولمز پایانی وقتینده یودارگدانی شاه نی
غاره ییره تقدی اول سلیمانی بگلر گچر شاه لر گچر ایل گچر
... اوتر موندن همه جاندارو بی جان دریالرغوریپ داغ بولر یکسان
زمین چپه بولوب غوپریلر آسمان آی گون گچریلدیز گچر یل گچر
بول چرخ فلک دیرچرخینی چالن گیدر آخربر گون بو دنیا گیلن
رستم دک گرز اوریپ داغلاری بؤلن شیرلر گچر پلنگ گچر فیل گچر
گیل ای"مسکین" ال اوز فانی جهاندن خدا آییرماسین قیل و قال دن
هیچ زاد غالمز مگر قادر سبحان دن کته گچر کیچی گچر قیل گچر
عبدالخالق "مسکین"

۲۰ آذر ۱۳۹۰

  • Düşünce                                                                                                                                                       
  • Ayıp olan, bir düşünceyi gizlemek değil, o çeşit bir düşünceyi edinmektir Alain
  • Başkalarınınade aşağılık yapar Marivaux
  • Düşünceler insana keyifleri istediği zaman gelirler; benim keyfim istediği zaman değil Rouse
  • Düşünceler kılıçla bastırılamaz Strinberg
  • Düşüncelerde hastalıklar gibi bulaşıcıdırlar Andre Maurois
  • Düşünmeden okumak körletir; okumadan düşünmek yanıltır Clairvany
  • Düşünmeden öğrenmek, zaman kaybetmektir Konfüçyüs
  • Düşünmek görmektir Balzac
  • Düşünmek, ruhun kendi kendine konuşmasıdır Eflatun
  • Düşünüyorum, öyleyse varım Descartes
  • Güzel bir düşünce de ibadet sayılır Ahmed Ibşihi
  • Haklı bir düşüncenin meyve vermemesi mümkün değildir Tolstoy
  • Her insanın iradesi dışında binlerce kötü düşüncesi olabilir Oliver Goldsmith
  • Herkes aynı şeyi düşünüyorsa, hiç kimse fazla bir şey düşünmüyor demektir Albert Lipmann
  • Herkes benim düşünceme katılırsa, yanılmış olmaktan korkarım Oscar Wilde
  • İnsan ne kadar az düşünürse, o kadar çok konuşur Montesquuieu
  • ۲۹ آبان ۱۳۹۰

    GÜZEL AHLAK
    Cemiyet hayatı içerisinde yaşarken insanlarla münasebetlerimiz pek çok farklılıklar arz eder. Yaptığımız alış-verişler, yolculuklar ve diğer konularda şahsiyetlerini tanırız. Bir kimsenin sinirlendiği zaman nasıl bir tavır takındığına şahit oluruz. Ya da menfaatine küçük bir halel geldiği zaman ne şekilde bir tavır sergilediğine de… İşte özellikle böylesi durumlarda kişilerin kendiliklerinden takındıkları tavır ve gösterdikleri reaksiyonlar, kendilerinin huylarını ortaya koyar. Bunların toplamı da kimsenin ahlakını teşkil eder.
    Ahlak; insanın doğuştan getirdiği veya sonradan kazandığı birtakım davranış şekilleri, huylar, tavırları; manevi seviyesini belirten tutum ve tavırlardır.
    İmam Gazali (r.al)de ahlak hakkında şöyle der: ahlak nefsin durumu ve şekil alması, maneviyatın hareketlerde hâkim olması iyi fiillerin, düşüncelerin zorlamadan hâsıl olmasıdır. Allah cc kuran kerimde Hz.peygamber için şöyle buyurur:
    (ve inneke leala hulukun azim) ve sen elbette yüce bir ahlak üzeresin.
    Muhakkak ki Hz. Muhammed s.a.v bizler için en güzel örnektir şüphesiz ki ancak ona uymakla bu güzelliğe ulaşabiliriz:
    Sen ki olmak istersen eğer, mükemmel bir insan
    Örnektir sana peygamberin, Muhammed Mustafa’n
    O’dur ahlak abidesi, beşerin efendisi
    Al hasletinden de, ol insanlığın sevgilisi
    Yine de İmam Gazalinin güzel ve kötü ahlak konusundaki şu değerlendirmesini görelim.
    Güzel ahlak peygamberlerin efendisinin sıfatıdır. Sıddikların amelinin en faziletlisidir. Güzel ahlak, imanın yarısıdır, muttakilerin mücahedesinin meyvesidir.Ăbidlerin riyazetidir.
    Kötü ahlak ise öldürücü zehirdir. Beyin dağıtıcı felaketler, mahvedici rezaletler, Rabbul-alemin’in komşuluğundan uzaklaştırıcı habasetler ve sahibini şeytanların eline teslim eden dalaletlerdir.
    İnsanda ahlak iyi ya da kötü olacak şekilde tezahür eder. Pek tabiidir ki İslam’ın tavsiyesi güzel ahlaktır. Zaten İslam’ın gönderiliş gayesi de insanların güzel ahlak sahibi olmasını sağlamaktır. Peygamber efendimiz bir hadisi şerifinde şöyle buyurur (innema buistu li utemmime mekarimel ahlak) ben ancak güzel ahlakı tamamlamak için gönderildim hz.peygamber s.a.v bunun için Allahtan güzel ahlak istemişlerdir (allahumme ahsente hakli fe ahsin Hulki) Allah’ım yaratılışımı güzel yaptığın gibi, ahlakımı da güzelleştir.
    İnan insan bu duayı daima yapmalı ve uygulamak için gayret göstermeli. Toplumda insanların ilgisine ve sevgisine mazhar olmak bile kişilerin ahlakına bağlıdır insanlara karşı gönlü sevgiyle dolu, güler yüz ve tatlı dilli, onların hak ve hukukuna riayetkâr bir kişi o toplum içersinde sevilen ve sayılan bir insandır. Ama bunların zıddı bir hayat tarzı sergileyen insan ise, sevgi ve saygıya mazhar olmayacağı gibi öldükten sonra da iyilik ve rahmetle anılmayacaktır.
    Adamın biri oğluna daima; sen adam olmazsın der dururmuş.
    Çocuğun içine iyice oturan bu söz onu kamçılamış ve gün gelmiş o çocuk okumuş, yükselmiş ve vali olmuş hem de kendi memleketine hemen görevlileri göndererek babasını makamına getirtmek olmuş ilk işi. Apar-topar makamına gelen babasına,
    Gördün mü? Bana adam olmazsın der dururdun. Şimdi ise ben memleketime vali oldum.
    Babası oğluna aynı acı ve sitemle baktıktan sonra:
    —Ben sana vali olmazsın demedim ki! Adam olmazsın dedim. Sen vali olmuşsun ama adam olmamışsın. Yanılmamışım eğer adam olsaydın babanı apar-topar makamına getirip böyle demezdin, diye cevap verir.
    Burada çok açık bir şekilde görülen eksiklik, ahlaki olgudur
    Güzel ahlakın bize getireceği kazanç nedir diye sorulduğunda
    Şüphesiz ki her ibadetin kendisine ait kazançları vardır. Ama sanki güzel ahlak, bütün ibadetlerin en az birkaç katına çıkaran kazanca sahiptir. Bir hadis-i şerifte şöyle geçmektedir: innel mümine liyüdriku bihusni hulkihi dercete essaimi el kaimi. Ayşe(r.a) rasulullah(s.a.v)’i şöyle buyururken dinledim, dedi: “bir mümin, güzel ahlakı sayesinde,(nafile olarak)gündüz oruç tutup gece namaz kılan kimselerin dercesine ulaşır.”
    O güzel ahlak ki imanın kemalini ortaya koyan en büyük göstergesidir: ekmelul müminine imanen ahsenuhum hulukan ve hyarukum hyarukum linisaihim. ebü hüreyre r.a den rivayet edildiğine göre rasulullah (s.a.v) şöyle buyurdu:
    “müminlerin iman bakımından en mükemmeli, huyu en iyi olanıdır. Hayırlınız, kadınlarına karşı hayırlı olanlardır.
    İmam Gazali ® ahlakın esaslarını dört olarak sıralamıştır
    1.Hikmet: bundan bizim gayemiz; nefsin bir durumudur ki nefis onun vasıtasıyla bütün ihtiyari fiillerde doğruyu yanlıştan ayırır.
    2.adalet: adaletten gayemiz; nefsin bir durumu ve kuvvetidir ki nefis onunla gazap ve şehvet kuvvetlerini idare edip onları hikmetin istediği istikamete sevk eder.
    3.şecaat: bundan gayemiz; aklın şehvet kuvvetini göndermekte ve durdurmakta akla itaat etmesidir.
    4. iffet: iffetten gayemiz; aklın, şehvet kuvvetini ilahi nizamın edebiyle edeplendirilmesidir. Bu bakımdan bu dört esasın mutedil ve normal oluşundan bütün güzel ahlaklar doğup meydana gelmektedir.
    Hz. Ali şöyle demiştir:”güzel ahlak üç haslettedir: haramlardan sakınmak, helali aramak, çoluk çocuğuna kısmadan normal nafakasını vermektir
    Başka bir rivayete göre ibni Abbas şöyle demiştir her binanın bir temeli vardır. İslam’ın temeli de güzel ahlaktır
    Bu bakımdan Allah nezdinden insanların en sevimlisi, güzel ahlak ile Hz. peygamber’in yolunu ve izini takip edenlerdir
    Allahım bizi de kendine laik kullarından ve böyle güzel ahlaka sahip olanlardan kılsın.

    ۲۴ مهر ۱۳۹۰

    "Türkmen" adı]
    I. Dünya Savaşı'ndan sonra Osmanlı Devleti'nden ayrılmış, Irak adı ile kurulan devletin vatandaşları olarak varlıklarını sürdüren Türkler'den, uzun yıllar "Türkler" diye söz edilmiştir. Mustafa Kemal Harbiye Mektebi öğrencisiyken "Bayat Türkleri" demiştir.
    Ancak
    Lozan Konferansı sıralarında İngiliz heyeti "Türkmenler" olarak ifade etmişlerdir.[7] Buna karşılık olarak Türk delegesi başkanı İsmet İnönü Türkmen ile Türk'ün eş anlamlı oluğu ve Türkiye Türkleri'nin de Türkmen olduklarını savunmuştur.[7]
    1923 Lozan ve 1926 Ankara antlaşmalarında "Musul Türkleri" denilmiştir.
    1959 yılında Abdülkerim Kasım'ın yönetimi ele geçirdikten sonra Irak'ta yaşayan Türkler'e "Türkmen" denilmeye başlamıştır.[

    ۲۷ مرداد ۱۳۹۰

    گیلدیک

    گیلدیک

    بول فانیده هیچ کیمسه غالجاق دالدیر
    همه میزدنیادان گوچمانه گیلدیک
    یانینه بیرذره ذات آلجاق دالدیر
    یخشی نی یاماندان سچمانه گیلدیک

    گیلمه دیک بول دنیابیردعوااوچین
    انسانه بی فایده بیرغوغا اوچین
    یالان دنیا باغلی بیرسودا اوچین
    بیزلرآب وحیات ایچمانه گیلدیک

    بیزلریارادیلدیق عبادت اوچین
    انسانلیق ایشی بول سخاوت اوچین
    خیرایش لرایشلاب سعادت اوچین
    حقه گیدن یولی آچمانه گیلدیک

    بعضی لرغوشیلدی دنیاچاغینه
    بعضی لرآلداندی گل وباغینه
    آنگلارلاربارانده سونگ دوراغینه
    اصل اول دوراغی گچمانه گیلدیک

    قاری سادات دعاایله الله غه
    سحرتوریب باغلان آه ونالاغه
    یارامازیوللارده دوشمه بلاغه
    فانیدان باقی غه گوچمانه گیلدیک

    ۲۱ خرداد ۱۳۹۰

    FERAGİ

    عار بيله‌

    ديرناغي‌ دميردن‌ تالانچي‌ دنيا

    ايشينگ‌ يوقدور ناميس‌ بيله‌، عار بيله‌

    جوري‌ جفاسي‌ كوپ‌، يالانچي‌ دنيا

    قويماز سن‌ گزماگه‌ ياري‌ يار بيله‌


    محبت‌ اوجيندن‌ يار بير گل‌ دييسه‌

    حاجتينگي‌ ايستاپ‌ مندن‌ آل‌ دييسه‌

    بيرگون‌ دوردونگ‌، بيرگيجه‌ هم‌ قال‌ دييسه‌

    قدم‌ قويسام‌ آياق‌ يرنه‌ سر بيله‌


    اوسدوكچه‌ اوج‌ ادر دنيانينگ‌ يلي‌

    قصد اتسه‌، قوريدار درياي‌ نيلي‌

    بير گونده‌ اسره‌ديپ‌ مست‌ ادر فيلي‌

    بير گونده‌ نيست‌ ادر پشه‌ پر بيله‌


    زمينينگ‌ اوستونه‌ داغلار چوكار سن‌

    تماشاگر بولوپ‌، كسا چيقار سن‌

    هر نارسه‌ني‌ بير وجه‌ ايله‌ ييقار سن‌

    جلگاني‌ سيل‌ بيله‌، داغي‌ غار بيله‌



    تلموريپ‌، داد اتسنگ‌، قولاق‌ توتماز سن‌

    ييغلاپ‌، ياش‌ دوكه‌نه‌ رحم‌ اتمز سن‌

    جان‌ متاعين‌ آلسانگ‌، قايديپ‌ ساتماز سن‌

    ينه‌ دوكوپ‌ آلماق‌ بولماز زر بيله‌



    ليلي‌ اوچين‌ نه‌ جبر اتدينگ‌ مجنونه‌

    ظ‌الم‌، انصاف‌ ايله‌ بو ناحق‌ خونه‌

    گونده‌ قيرق‌ آط‌ بزاپ‌ بردينگ‌ قارونه‌

    عيسا ميدار بردينگ‌ يكه‌ خر بيله‌



    مختومقلي‌ آيدار ايشيم‌ تالان‌ دير

    بو نوبت‌ چوخلاردان‌ گچيپ‌ گلدن‌ دير

    اعتبارينگ‌ يوقدور، سوزونگ‌ يالان‌ دير

    دوست‌ قويمادينگ‌، يگسان‌ اتدينگ‌ ير بيله‌

    ۲۹ اردیبهشت ۱۳۹۰

    افغانستاندان آنادولیه گوچ





    انادولی آجانسینده خبرجی بولیپ ایشلیان حرمت لی عثمان مخدومینگ حیات حکایه سی نی آنگلادان بویرانینگ ایزی آدلی کتاپ چاپدان چیقدی







    AA MUHABİRİ OSMAN MAHDUM'UN, HAYAT HİKAYESİNİ
    KALEME ALDIĞI ''HASIR İZİ AFGANİSTAN'DAN ANADOLU'YA
    SON GÖÇÜN HİKAYESİ'' ADLI KİTABI ÇIKTI


    Gazeteci Osman Mahdum'un kendi hayat hikayesini kaleme aldığı ''Hasır İzi Afganistan'dan Anadolu'ya son göçün hikayesi'' adlı kitabı çıktı.
    Anadolu Ajansı'nda görev yapan Mahdum, Çizgi Kitabevi tarafından basılan ''Hasır İzi'' adını verdiği kitabında Afganistan'dan başlayarak Pakistan'a, oradan da ''Cennet Vatanım'' dediği Türkiye'ye kadar uzanan maceralı bir hayat hikayesini kaleme almış.
    Kitabını hazırlarken, yaşamış olduğu güzel mazilerine güldüğnü antalat Osman Mahdum,''Yeri geldi başımdan geçen onca olumsuz olaylardan dolayı, satırlarımı hüzünlü bir şekilde ıslak gözlerle yazmak zorunda kaldım'' dedi.
    Pakistan'da 2 yıl mülteci olarak yaşadıktan sonra 1982 yılında 7. Cumhurbaşkanı Kenan Evren tarafından Türkiye'ye toplu halde getirilen Afgan Türkmenlerinden olan Mahdum şöyle konuştu:
    ''Kitabımı yazarken konuları gereği çok zorlandım. Şu kısacık ömrümde başımdan geçen onca olaylar ve hüzünlü mazilerimi yeniden yaşamak, benim için katlanacak en zor işlerden biri oldu. Çocukluk dönemini doya doya yaşayamadığım bir atmosferde, başımıza gelen onca olaylar, tüm aile fertlerimle birlikte yaşantımızın alt üst olması ve bu olumsuzluklara rağmen hayattan bir ders çıkarmamız benim için ayrı bir yeri oldu.''
    Mahdum, zaman zaman ayrılık acısı ve vatan hasretiyle yanıp tutuştuğunu ifade eden Mahdum, ''Ben bu iki kuşağın yaşamış olduğu badirelerin kayda geçmesi ve gelecek nesillerin merak ile okuyacakları bir eseri yaratabilmek için böyle bir eseri kaleme aldım. Zevkle ve büyük bir beğeni ile okuyacağınız bu kitaptan sizlerde belki kendi hayatınızdan bazı kesitleri göreceğiniz'' dedi.
    Yazarın kaleme aldığı ve yaşamış olduğu badireleri, kendisinden iki kuşak önce, yani dedesinin babası ve ninelerinin de yaşamış olması, kitabın hikayesini daha da ilginç hale getiriyor. 1919-1978 yılları arasına sıkışmıç hayat hikayesi ile iki kuşağın başına gelenolaylar işlenmiş.


    Osman Mahdum, AA Türkmenistan Temsilcisi olarak çalıştığı başkent Aşkabat'ta çalışmalarını 7 yıl takip ettiği merhum Devlet Başkanı Saparmurat Türkmenbaşı'nın icraatlarını kaleme aldığı ''Farklı bir Lider: Türkmenbaşı'' kitabı, Orta Asya'da Bolşeviklere karşı son direnişi gösteren dedesinin babası ve bölgede saygın biryere sahip olan Halife Kızılayak'ın hayatı ve icraatlarını içeren ''Türkistan'ın Manevi Önderi Halife Kızılayak'' adlı iki ayrı kitabı yayımlanmıştı.
    1982 yılında Afgan Türklerinin Lideri Abdulkerim Mahdum önderliğinde Pakistan'dan Türkiye'ye getirilen Özbek, Türkmen Kazak, Kırgız ve Tacik asıllı 4500 Afgan göçmeni Tokat, Hatay, Kayseri, Gaziantep ve Van'a yerleştirilmişti.

    ۰۷ اردیبهشت ۱۳۹۰

    SOLDUM ARMANLI


    سولدوم آرمانلی
    انم آتام منی بردی بیر یادا
    قولومدان توتدی لار اوردی لار اودا
    بارسانگ آییت آقام اوغلی مرادا
    من بیر قیزیل گول دیم سولدوم آرمانلی
    ...انم آتام قصد ایله دی جانیما
    نکاح قییان ملا قالسین قانیما
    آغزی قیللی گرجی گلدی یانیما
    من بیر قیزیل گول دیم سولدوم آرمانلی
    انم آتام کؤر نفسینه چاپاندیر
    نیرده یوق دیّوثی مانگا تاپاندیر
    آل یانگاقدان بیر کؤر سیچان اؤپندیر
    من بیر قیزیل گول دیم سولدوم آرمانلی
    بو دریانینگ بویی گیدن شور اکن
    شونگا یار دییه نینگ عمری حور اکن
    کلّه سی کل دییسم گؤزِم کؤر اکن
    من بیر قیزیل گول دیم سولدوم آرمانلی
    انه مینگ آتامینگ برن اؤویدی
    تانگری جانیم آلسا موندان قوودی
    قیریلدی می اوبامیزینگ ییگدی
    من بیر قیزیل گول دیم سولدوم آرمانلی
    اجه من آیدایین سانگا دوغریمی
    کوپ اوتوردیم چووال سوردی ساغریمی
    ییگریم بأش یاشیمدا یاقدینگ باغریمی
    من بیر قیزیل گول دیم سولدوم آرمانلی
    آلتمیش ییگیت گلدی قولی پارالی
    سنم دییدینگ نصیبؤمیز آرالی
    گؤزی قیزیل کیرپیک لری شیره لی
    من بیر قیزیل گول دیم سولدوم آرمانلی
    ارتیر تورار اوغلان یوکه سویه نر
    قیزیل بالاق عشق اودونا بویانار
    الین- یوزون یومان چؤرک دیله نر
    من بیر قیزیل گول دیم سولدوم آرمانلی
    ارتیر تورار اوغلام گیدر اوینونا
    آشیجاغین سانار سالار قوینونا
    گولوشمک- اویناشماق دوشمز کویونه
    من بیر قیزیل گول دیم سولدوم آرمانلی
    اوبالاری بؤلک- بؤلک اوتوردی
    هر دره دن بیر دویأنی گتیردی
    دیزیندان آشاغین نفته باتیردی
    من بیر قیزیل گول دیم سولدوم آرمانلی

    ۱۳ فروردین ۱۳۹۰

    ملی دیل میزه قووانمالی دیل سیز انسان حیوان دان فرقی یوقدیر هر ملتده بولیشی کمین بیزینگ گوزل ترکمن خلق میزینگ هم قوانیپ بویسانار یالی اوران اوزین هم بای گچمیشه اییه بولان ملی دیلی بار. آتا بابه لرمیزینگ اوز نسل لرینه یادگار قالدیران بول اگسیلمز خزینه حتی ترکمن لرنگ ملی دولت لری نینگ دارغا دیلیپ ازیجی لرنگ آستینده خورلان دورینده هم مردانه دوریپ خلق میزی باتور لیغه , باشی دیک دورماغه چاغریپ گلدی .یونه غینانساغام "20"عصر ینگ چیلشریملی یاغدایی ترکمن لرنگ سیاسی هم مدنی دورموشینده آغیر ضربه لر اوردی .بیر یاندان روس امپرایالیزیمی ، آیرا طرفندان افغانستان ده یوره دیلیپ گلینیان فاشستی سیاست ، ایران ده بولسه فارس شووئیزیمی خلق میزینگ دیل بایلیغینه یاویز تاثیر قادیردی . اینها بوگون شول الهنچ سیاست نگ نتیجه سینی بار تنمیز بیلن چکیپ گلیاریس.ترکمنستانینگ چاگیندان داشارده یاشه یون ملیون لرچه ترکمن لر اوز انه دیل لرینده اوقو آلیپ بیلمدیک لری اوچین هر ناچه سوزونگ آراسینه فارس، عرب،سوزلر غوشولیار.بول دولت لرده یاشاپ گلیان خلق میزینگ ملی تاریخی وقدیمی مدنیتی اوسدیریلمان لیگی اوچین ترکمن باله لری اوز حقیقت لرینه گوز یتریپ بیلمه یارلر.ادیل بول یاغدایی دان پیدا لانیب ملت میزینگ دیلینی تاریخینی کمیسدیپ مسخره لاپ اونونگ یرنه اوز اویدورمه هم یاسامه تاریخ لرینی یایرادیپ باریان یاش نسل میزینگ آنگلارینی زهر لاپ گلیار لر بول یاغدای ترکمنستان ده هم شویله بولدی .مثال اوچین بوتین خلق آرا ترمینلر روسچه آیدیلیشینه او یکنیلیپ آیدیلماغه مجبور ادیلدی یازو خطمیز لاتین چه دان روسچه اویتگدیلدی.گویا دنیا ده بول دیل دان باشقه دیل یوق یالی اویلدی . روس دیلینی بیوک روس خلقینگ دیلی ((انتر ناسیونالیست)) دیل زحمتکش پرولتار یانینگ دیلی دیپ ماغتا دیلار.ترکمن دیلی نینگ ادبی دیلی اونونگ یازو خطی گرامری و سوز لوگی نینگ اوستونده بیزینگ عالم لرمیز عمرینی کول اتدیلر ، آتیلدیلر، باسیلدیلار، آغیر حوپیا تلاره کمسیتملره اوچرا دیلار . کومشالی بوری، الله قلی قره خانوف یالی یاتان یرلری یاختی بولان لر باریپ 28 نجی ییل لرده ترکمن دیلینه آلینمه ترمینلرینگ ناحیل بولمالیدیغی باره سینده گیجه لرینی گوندیز اتدیلر. شول دوره ده بول مسئله اوچ چوز گوت آغتاریلیپدی: 1- ترکمن ادبی یازو دیلینه ترکمن لر بیلن گلیپ چیقشی و دیلی بیر اهلی تورکی خلقلارنگ ادبی دیلینی اساس ادیپ آلماق و شو نونگ بیلن اوتغ شیپ اوسمگینی قازانماق. 2- ترکمن ادبی دیلینه اوکتوبر انقلابیندان ئونگ کلاسیک چی لرنگ اوز دیلی بیلن بیوک مخدومقلی نینگ دیلینی اساس ادیپ آلماق و دیلینگ شول اساس ده اوسمگینی قازانماق. 3- ترکمن ادبی یازو دیلینی بوتین لایین تازه چه ترکمن تیره طایفه لرنینگ گپلاشیک شیوه سی اساس نده اوسدیرمک. شول دورداکی عالم لرمیز ترکمن ادبی دیلی نینگ اهلی ترکمن دوشنوکلی بولماغی اوچین بوتین طایفه لرنگ آراسینده بار بولان سوز لر هم ترمینلر دان پیدالنماغینی ئونگه سوریپ دیلر.اما کمونست پارتیا نینگ آیده لری اوغورینده قول بولان لر مونونگ درگینه دینگه روس آدالغلار دان پیدا لنماغی اونده یاردیلر. اولرینگ مانگلایلارینی سجده اتدیر جک یری مسکو دی. 1930 نجی ییلنگ مای آیینده عشق آباد، ده گچریلن بیرنجی ترکمن دیل قورولتا یینده عجائب قرار لر قبول ادیلدی . شو لردان بیریسی بولسه ترکمن ادبی دیلینی یاد و آلینمه سوز لردان اساساً هم عرب، فارس، ترمینلردان آراستلاپ اونونگ یرینه قدیمی تورکی دیل لرده بار بولن سوز لردان پیدالنماق گوز ئونگونه توتیلدی .شول قرار ده ترکمن دیلینی اهلی تیره طایفه لرنگ دیل بایلیغی اساسینده اوسدیرمک خلق آرا ترمینلرینی اروپا اساس نده دوزمک و اونی دیلی نینگ قاعده لرینه اویغونلاشدیر ماق یالی مسئله لر مقصد ادیلدی . اما غینانساغام بول عدالتلی طرف لر کمونست پارتیا نینگ و دولت سیاست نینگ بهیدی اوغرونده قربان ادیلدی.و بول فکر لری آرا آتان کیشی لر بولسه گیلماز یوله ایبریلدی.ایندی بوگون ترکمنستان جمهوریت نده ترکمن آدینده بیر دولت بار بول دولت ملت میزینگ دیلینی آراسته لاشدیرماقده بایلاشدیرماقده شویله هم غونگشی افغانستان ده ایران ده یاشایان ترکمن لرنگ دیل لرینی اوسدیرمک یولونده آغیر بورجی نینگ باردیغینی اونوتمالی دال. مقالانی تیار لان : آقمراد گورگانلی

    ۰۱ اسفند ۱۳۸۹

    عبدالکریم آیدنگ شاعر ونویسنده
    عبدالکریم آیدنگ فرزند یازی درسال 1325 هجری شمسی در ولایت بادغیس قریه ماری چاق دریک خانواده علم پرور چشم به جهان گشود. دوره ابتدائی را در همان قریه تا صنف 6 ادامه داده و جهت اموزش در حربی لیسه کابل انتخاب و وارد ان لیسه میگردد . در سال 1345 از حربی بنوونحی کابل به درجه 12 پاس فارغ گردید.و وارد اکادمی تخنیک میگردد . درسال 1348 از اکادمی حربی بنوونحی به درجه دوهم برید من فارغ التحصیل کردیده و در فرقه 8 قطعه دافع هوای جذب نظام میگردد . وبعدا در فرقه 17 شهر هرات ایفا وظیفه نموده است . در همان وقت ها بعد سپری نمودن دوره کانکور جهت ادامه تحصیلات به شهر پینزه اتحاد جمایر شوری سابق ره سپارمیشود . بعد از سه سال بار دیگر به کشور بازگشته وتا درجه دگروالی در اردوی افغانستان در بخشهای مختلاف ایفا وظیفه مینماید . از انجایکه آیدنگ به شعر ونویسندگی علاقه وافری داشت از همان دوران کودکی به سرودن اشعار و مقالا ت پرداخت و در رکاب اساتید هنر وشعر افغانستان همراه بوده است اشعار ومقالات آیدنگ در مجلات گوراش , گونش و ملیت های براد و مجلات خارجی به چاپ رسیده است . نمونه شعر عبدالكريم ايدنگ

    اي خدايا ! من بوگون بيچاره بولدوم نيله يين
    گل وطندان آيريليب آواره بولدوم نيله يين
    بير آچيلغان گل ايديم من خاره بولدوم نيله يين
    بي گره ك دالديم مگر بيكاره بولدوم نيله يين


    Shir Mohammad Bayat

    ۱۹ بهمن ۱۳۸۹

    هاسی ایله دولت گلسه
    یاغشی بیلن اوزان گلار
    هایسی ایله محنت گلسه
    تؤ ره بیلن توزان گلار
    { نقل }

    دولت ایله گلار بولسه باشدان برون اوزان گلار
    دولت ایلدن گیدر بولسه مُلا بیلن توزان گلار
    { مخدوم قُلی فراغی }

    غریب لیق آدم ئولدیر مز
    ئولدیر مسه ده گولدورمز
    { نقل }

    غریب لیق بی اجل آدم ئولدیر مز ئولدیر مسه دیریلیکده گولدیر مز
    {مخدوم قلی فراغی}

    ایل بیله گلان طویدیر بایرام
    { نقل }

    غوچ یگیده طویدیر بایرام هر ایش ایش گلسه ایل بیلانی
    { مخدوم قلی فراغی }

    سرچه دن غورقان داری اکمز
    { نقل }

    سرچه دن غورقان اکمز داری سنبل لارینگ بولار پری
    هجوم ایلار با رچه آری غابات گلسه بال بیلانی
    { مخدوم قلی فراغی }

    تو کل نر بولار اندیشه مایه
    { نقل }

    یاغشی یگیت یول یتیر مز جهد قسمت دان کوپ گتر مز
    مونگ قایغی بیر ایش بیتیر مز تو کل نر بهم ادر
    { مخدوم قلی فراغی }

    گو یجلی بیله دالاشمه
    یوو ریک بیله یاریشه
    { نقل }

    مخدوم قلی گویجلی بیله دالاشمانگ خیری غویوب شر ایشلره اولاشمانگ
    { مخدومقلی فراغی }
    هاسی ایله دولت گلسه
    یاغشی بیلن اوزان گلار
    هایسی ایله محنت گلسه
    تؤ ره بیلن توزان گلار
    { نقل }

    دولت ایله گلار بولسه باشدان برون اوزان گلار
    دولت ایلدن گیدر بولسه مُلا بیلن توزان گلار
    { مخدوم قُلی فراغی }

    غریب لیق آدم ئولدیر مز
    ئولدیر مسه ده گولدورمز
    { نقل }

    غریب لیق بی اجل آدم ئولدیر مز ئولدیر مسه دیریلیکده گولدیر مز
    {مخدوم قلی فراغی}

    ایل بیله گلان طویدیر بایرام
    { نقل }

    غوچ یگیده طویدیر بایرام هر ایش ایش گلسه ایل بیلانی
    { مخدوم قلی فراغی }

    سرچه دن غورقان داری اکمز
    { نقل }

    سرچه دن غورقان اکمز داری سنبل لارینگ بولار پری
    هجوم ایلار با رچه آری غابات گلسه بال بیلانی
    { مخدوم قلی فراغی }

    تو کل نر بولار اندیشه مایه
    { نقل }

    یاغشی یگیت یول یتیر مز جهد قسمت دان کوپ گتر مز
    مونگ قایغی بیر ایش بیتیر مز تو کل نر بهم ادر
    { مخدوم قلی فراغی }

    گو یجلی بیله دالاشمه
    یوو ریک بیله یاریشه
    { نقل }

    مخدوم قلی گویجلی بیله دالاشمانگ خیری غویوب شر ایشلره اولاشمانگ
    { مخدومقلی فراغی }

    ۱۶ بهمن ۱۳۸۹

    نور محمد عندلیب

    ترکمن ادبیات نینگ تاریخینده یالقمیلی یلدوز لرنینگ بیرهگی نور محمد عندلیب دیر . نور محمد عندلیب نگ انه دان بولان و دوغیلان ییل نینگ باره سیندههنوزه چنلی دقیق و کسگیت لیجی معلومات اله گیلان یوق . یونه شونده دام (1711 – 1710) نجی میلادی ییل لرده د نیا غه اینان دیر دیلیب چاق ادیلیار . اما شاعر ینگ دوغیلان ییلینی ایرکی دوره . ده گیشلی بولان معلومات لرینگ باردیغنی نطره توویپ عالم لر اونونگ دوغیلان سنه سینی تخمینا (1660 ) نجی م ییل دیپ حساب اتمه گی معقول بیلیپ دیرلر .نورمحمد عندلیپ اوزی نینگ بای دوره دیجی لیک ادبی میراثی بیلن ترکمن ادبیات نینگ تاریخینده یتمه جک ایزغالدیران سوزاستادی دیر.شاعر اورگنج ولایتی نینگ ترکمنستانینگ کهنه اور گنج لنین رایون لری واس بوله گی نینگ قارامازی دیین یرینده یاشان ترکمن لردان بولان سید محمد استادینگ مشغله سینده دو غیلیب دیرلر.عندلیب نگ هم بابه اجداد لری شول گوچمن لرنگ آراسینده بولیب اول هم شول یرده یرلشیپ غالیب دیر .نور محمد عندلیب مشغله دور موشی نیرده اوقاند یغی . علم درجه سی باره سینده تحقیق معلومات لریوق . اما اونونگ اثرلرینی اوقانینگ ده اوز وقت وزمانینگ اینگ علملی عالمی بولیب عرب وفارس دیل لرینی کم سیز بیلیان کیشی اکن. عندلیبی گوندو غارادبیاتینی بوتین لایین اوز لشدیرن شاعر بولاندیغینی بیلمک بولیور. نور محمد عندلیب نگ اصلی کسب وکاری . کمال وهنری باره سینده آنیق و دقیق معلومات بولماسه ده (چیقر ) دیین شعری اونونگ دهقانچیلیق بیلن یقین دان غتناشیقده و مشغولاندلغینی گورکزیار. نور محمد عندلیب ترکمن ادبیات تاریخینده قلمینی اینگ اوندوملی ایشله دان. و ترکمن ادبیاتینه سالداملی غوشانجینی غوشان چپرسوزاستاد لرینگ بیری دیر. اول آنچمه لیریکی شعر لردان باشقه دام (اوغوزنامه ) (رساله نسیمی ) "سعدوقاص"وشول سطرلرینگ اییه سی طرفیندان اوستی آچیلان <قصه فرعون> اثری نینگ وهمده "لیلی ومجنون" <یوسف زلیخا> <بابا روشن> <زین العرب> داستان لرنینگ مولف و یازیجی سی دیر . شاعر ینگ دینگه قصه بیلن یازیلان " ملکه مهرنگار " اثر ی اون ایکی نجی عصرده یاشان احمدجامینگ فارسی دیلینده دورا دان شعر لریندان ترکمن دیلینه گیچران ترجمه لری هم بار. شاعر اوزاق مدت لی عمری نینگ ایچینده شویله بیربای ادبی میراث لری دوراتمک لیک بیلن دینگه اوز انه دیل و ادبیاتینی ئوسدیرمان بلکم ایسم اونی بارها باییقدیریپ دیر.یوقرده یادلاپ گیچمزیالی شاعرینگ دقیق ودولی صورتده انه دان بولان ییلی معلوم بولمیشی یادلاپ گیچمزیالی شاعرینگ دقیق و دولی صورتده انه دان بولان ییلی معلوم بولمیشی یالی آرا دان چیقان یالی آرا دان چیقان ییل لری هم آنیق ودقیق صورتده بللی ومعلوم دال .شاعرینگ اوزاق عمرسوراندیگی(60) ییل توراگی عمرسریپ یاشاپ دنیا دان ئوتان دیگی باره ده خلق آراسینده گوررینگ لر یوق دال . شاعر دان شویله بیر قیمت بها اثرلرینگ غالاندیغی هم اونونگ اوزاق مدت لی عمرسوران لیگیندان شاهد لیق بیریور.خلق اراسینده (60) یاش لرینده دنیا دان ئوتان لیگی حقینداکی بیرلیون گوررینگ لردان چن وحقیقت توتیکیپ آیدیلان صورتنده عندلیپ نگ تخمینا (1770)نجی ییل لرده آرا دان چیقاندیغینی آیدماق ممکن.

    ۱۳ بهمن ۱۳۸۹

    OĞUZLAR


    Bozoklar ve Üçoklar ]
    Bu boyların Bozoklar ve Üçoklar olarak ikiye bölünmesi ise daha sonradır. Bu iki ana kol arasında çıkan anlaşmazlıklar, boyların bir kısmının batıya göçmesine neden oldu, bir kısmı da Göktürk Devleti'nin kurulması ve Ötüken'i işgali nedeniyle batıya göçmüştür(6.yy). Kalanlar Göktürk egemenliği altına girmiştir.
    630'da ilk Göktürk devletinin zayıflayıp
    Çin kontrolü altına girmesiyle tekrar birleşmeye başlamışlarsa da İkinci Doğu Göktürk Devleti kurulunca fazla direniş gösteremeden tekrar egemenlik altına girdiler[kaynak belirtilmeli]. (7. yüzyıl sonları). 745 yılında İkinci Doğu Göktürk Devleti de yıkılınca batıya ve Çin'e göçmüş birçok Oğuz Boyu da Ötüken'e geri dönerek Kutluk Bilge Kağan'ın kurduğu Uygur Devleti çatısı altında birleşti. Altaylar'ın batısındaki ve Tanrı Dağları bölgesindeki Oğuz toplulukları ise Gök Türklerin batı kolu olan Türgiş ya da Türkeş Kağanlığına bağlı olarak varlıklarını sürdürdüler. 760'lı yıllarda bölgeyi ele geçiren Karluk boyunun kurduğu devlette yer aldılar. Bu boyun öncülüğünde Yağma ve Çiğil boylarının da katılımıyla kurulan Karahanlı Devleti içinde Oğuz boyları da vardı. 10. yüzyılda Hazar Denizi'nin doğusunda Oğuz Yabgu önderliğinde ilk devletlerini kurdular[kaynak belirtilmeli]. 1000 yılında Kıpçaklar tarafından yıkılan bu devletten sonra Oğuzlar ikiye bölündü, bir kısmı kuzeye giderek bugünkü Kırım, Kazak, Bulgar ve Tatarların atası oldular; bir kısmı da Selçuk bey önderliğinde güneye indiler, İslamı kabul edip İslâm orduları hizmetine girdiler. Doğu'daki Oğuz kitlelerinin tarihi başka yönde gelişti. 840 yılında Uygur Devleti Kırgızlar tarafından yıkılınca Oğuzların asıl büyük göçü başladı ve Asya'nın dört bir tarafına ama daha çok kitleler halinde batıya göçtüler ve öteki kandaş boylarla birleştiler.
    Oğuz kitleleri içinde Kınık boyundan olup, ataları Selçuk'un adından ötürü
    Selçuklular olarak anılmaya başlayan bir kol Tuğrul Bey önderliğinde 1038 yılında Irak ve İran'da Büyük Selçuklu İmparatorluğunu kurdu. Etrafta dağınık yaşayan diğer Türk boyları da bu İmparatorluğa katıldı[kaynak belirtilmeli]. 1040'da Merv yakınlarındaki Dandanakan Savaşı'nda Gaznelileri yendiler.
    Selçuklu egemenliği İran, Horasan, Merv, Irak, Suriye, Güney Kafkasya ve Anadolu'da bir asırdan fazla sürdü. Son büyük sultanları Sencer'in 1141'de Semerkant ile Buhara arasında bulunan Katavan mevkiinde Moğol kökenli Karahıtaylılar'a yenilmesi ile devlet çözülmeye başladı. 1153'te kuzeydoğudan gelen
    Karahıtaylar ve Karluklar tarafından imparatorluk yıkılınca Oğuzlar dağıldı. Dağılan bu boyların kimi Harzemşahlara bağlandı, kimi Horasan'a, Kirman'a göçtü[kaynak belirtilmeli], kimileri de daha batıya gidip Irak'a, Suriye'ye yerleşti[kaynak belirtilmeli], kimileri de Anadolu Selçuklu Devleti 'ne katıldı. Bunlardan sonra kurulan Akkoyunlu, Karakoyunlu, Safevi Devletleri, Alemdarlar, Anadolu beylikleri, Osmanlı İmparatorluğu, Suriye, Irak ve Azerbaycan'da çeşitli beyliklerde de Oğuz Kağan Destanı mevcuttu.
    Göktürkler ve Oğuzlar Vergi memuruna Amga (veya Imga) derlerdi, ve devlet kasasınada Aglık
    .

    AFGANİSTAN'LI TÜRKMEN ŞAİRLERİ ANTOLOJİSİ
    Mehmet Emin YURDAKUL'UNBırak beni haykırayım, susarsam sen matem etUnutma ki şairleri haykırmayan bir milletSevenleri toprak olmuş öksüz çocuk gibidirAfganistan Türkmen'lerinin duygu ve düşüncelerini, çektikleri sıkıntıları, uğradıkları zulümleri ve haksızlıkları, din ve dünya görüşlerini, genel anlamda Türklük özel anlamda Türkmenlik ile ilgili kaygılarını velhasılı her yönüyle yaşayan Afganistan Türkmenlerini, yine onların haykıran sesi şairlerinin dilinden bulacağınızı ümit ediyoruz. Yazar: Rıdvan Öztürk Yayınevi: Çizgi Kitabevi YayınlarıYayın Yılı: 2010, Yayın Yeri: Konya ISBN No: 9786055999995Betler: 384 bet, 14 x 20 cm
    Dil: Türkçe

    ۰۸ بهمن ۱۳۸۹

    TURKMENİ DİLİNDE YAZILAN HAKİKİ GÖRÜNÜŞ ADLI KİTAP BASILDI


    ترکمنینگ


    ترکمنینگ

    ا صل نسبنی بیان ا یلا سم
    یافث نینگ اوغلی دیراصلی ترکمنینگ
    صفت لرین بیر بیر عیان ایلاسم
    اوغوز خان نسلی دیر اصلی ترکمنینگ


    رستم دک هیبتلی گور اوغلی صفت
    مهر بان غیلیقلی قیلا ر شفقت
    سواش میداننده ارسلان صفت
    باتور لیقده یوقدیر تائی ترکمنینگ


    قلیچه ماهر دیر گوراش میدانده
    گویا بیر یولبرس دیر گورسانگ هر حالده
    قولینه بر قرار غویماز میدانده
    مرد لیک یولده یوقدیر تائی ترکمنینگ


    ادبلی اکراملی غیز یگیت لری
    بال بیلن ایزیلمیش شرین سوز لری
    دوش گلسه مهمانه گولر یوز لری
    سخی لیقده یوقدیر تائی ترکمنینگ


    « پیر نفس » دیر صفت کان دیر ترکمنده
    گر سانا سم سانی یتما ز جهانده
    اصلی اسلام اوزی خداغه بنده
    عا د ل لیقده یوقدیر تائی ترکمنینگ